I Am the River, the River Is Me
De Whanganui Rivier in Aotearoa/Nieuw Zeeland kreeg in 2017 als eerste rivier ter wereld dezelfde rechten als de mens. Dit was het resultaat van een ruim 150 jaar lange juridische strijd van de Maori, die de rivier zien als hun voorouders, als een onverdeelbaar en spiritueel wezen.
Ned Tapa, de Maori voogd van de rivier, neemt de filmmakers, internationale watervertegenwoordigers en activisten mee op een vijfdaagse kanotocht op de indrukwekkende rivier. Terwijl rivier en reizigers organisch samen stromen, is er zowel lichtheid, humor, als ruimte voor heling van de echo’s van het koloniale verleden.
I Am The River, The River Is Me is meer dan een reis door een adembenemend landschap en een samenleving die zo ver af lijkt te staan van het kapitalisme en individualisme – het is een oproep om waardesystemen ten aanzien van natuur en gemeenschap te herzien in het belang van al het toekomstig leven op aarde.
Shabu
De veertienjarige Shabu is een lieve, creatieve en streetsmart puber uit Rotterdam-Zuid. Nadat hij tijdens een joyride de auto van zijn oma total loss rijdt, is zijn hele familie boos op hem.
Hij heeft één zomer de tijd om het goed te maken, voordat zijn oma weer terugkomt van haar vakantie in Suriname. Hij zal dus aan het werk moeten in de vakantie. Zijn moeder stelt voor dat hij ijslolly’s gaat verkopen om met de opbrengsten de schade te betalen, maar dat zet geen zoden aan de dijk.
Shabu bedenkt een andere oplossing waarbij hij zijn muzikale talent én geld verdienen kan combineren tijdens de zwoele zomer waar hij van wil genieten. Zou het lukken om zijn familie, maar vooral zijn oma, weer trots te maken?
Het levendige verhaal en de speelse montage van de film zetten de tegenstellingen van het puberleven extra aan: ongepolijst als het leven rauw is, en een beetje opgepoetst wanneer het moet blinken. Shabu, van regisseur Shamira Raphaëla (Lenno en de maanvis, De Waarheid over mijn vader) won de IDFA Award for Best Youth Film.
Alledaagse waardigheid
Filmmaker Ida Does duikt in het baanbrekende werk van wetenschapper Philomena Essed (Utrecht, 1955), in haar revolutionaire boek 'Alledaags Racisme' uit 1984 en de manier waarop ze voor de huidige generatie wetenschappers en activisten een inspiratiebron is.
Met 'Alledaags Racisme' trok Essed wereldwijd de aandacht. Door racisme in ons dagelijks leven te ontleden en aan het licht te brengen, heeft ze de weg geëffend voor een intersectionele benadering waarmee we racisme in de samenleving beter kunnen herkennen en uiteindelijk kunnen uitdagen.
Ida Does gaat op een prikkelende reis met gerenommeerde activisten, academici, kunstenaars en de volgende generatie studenten. Door deze gesprekken ontrafelt ze de verstrekkende impact van alledaags racisme en brengt de film de dringende noodzaak tot verandering aan het licht.
Edgar Cairo: ik ga dood om jullie hoofd
Pijn en schaamte over de koloniale geschiedenis van Nederland in Suriname: dat overheerst in het leven en werk van schrijver en dichter Edgar Cairo. Het is beklemmend aanwezig in Cindy Kerseborn's documentaire 'Edgar Cairo: ik ga dood om jullie hoofd'.
Edgar Cairo overleed in 2000. Met tomeloze energie en kracht heeft hij geprobeerd de tegenstellingen te overwinnen, die tussen Surinamers onderling en tussen Surinamers én gevestigde Nederlanders heersen. Terugkerende thema's in het werk van de schrijver, dichter, performer en schilder zijn huidskleur en sekse, maar bovenal de onverwerkte koloniale erfenis.
De zwaar getourmenteerde Cairo werd in Nederland academicus, maar voelde zich tegelijk altijd een Creoolse volksjongen. Hij onderzocht de invloed van het witte denken en de daarmee samenhangende taal in het hoofd van een zwarte Creool. Cairo ontwikkelde zijn eigen taal, een mix van Sranantongo en Nederlands die je nu nog terug hoort in de Nederlandse straattaal. Hij legt met zijn werk open wat anderen liever met schaamte bedekken. Zijn uitgebreide oeuvre bestaat niet alleen uit literatuur en poëzie, maar ook uit tweehonderd schilderijen, die met dezelfde passie, ongeduld en avontuurlijkheid zijn gemaakt als zijn geschreven werk.
Frank Martinus Arion: de man, de vrouw, de poëzie
Frank Martinus Arion (1936-2015) was een belangrijke Curaçaos-Nederlandse schrijver, dichter en taalkundige. De film gaat over de centrale thema's in zijn werk.
In Arions meest gelezen roman Dubbelspel draait het om een verwoede partij domino en tekent zich geleidelijk een beeld af van de verhouding tussen mannen en vrouwen in die eilandsamenleving. In de documentaire is het Antilliaanse machismo het thema van een heftige en onthullende discussie tussen een zevental Antilliaanse mannen met uiteenlopende achtergronden. Daartegenover spreekt Arion in de film over de 'moedige vrouwen' van het eiland, die ook in zijn leven en in zijn werk de doorslag gaven.
Arion was vooral poëet. Verschillende voorbeelden daarvan zijn te horen en te lezen in de documentaire. Veel van zijn gedichten zijn in het Papiaments. Als voorvechter van deze Antilliaanse taal heeft Arion, op het eiland, een school gesticht waarin de kinderen hier les in kregen.
Frank Martinus Arion werd in 1936 geboren op Curaçao. Hij studeerde Nederlands aan de Universiteit van Leiden en Amsterdam. Hij promoveerde in 1996 met 'The Kiss of a Slave', een proefschrift over de verwantschap van het Papiaments met West-Afrikaanse talen en werd in 2009 hoogleraar aan de Universiteit Nederlandse Antillen. In zijn romans en zijn gedichten geeft hij een levendig en liefhebbend beeld van de Antilliaanse samenleving, maar levert ook kritiek. Ook Nederland, het voormalig moederland, wordt niet gespaard. In 2008 retourneerde hij zijn Koninklijke onderscheiding uit protest tegen de 'Rekolonisatie door Nederland'.